Mzungu

Inmiddels zijn we alweer aangeland in week 2 van ons Tanzaniaanse avontuur. Waarin we vooral een lekker weekend gehad waarin we mooi hebben kunnen kupumzika (=uitrusten). En er ook veel met het bovenstaande woord naar ons wordt geroepen (betekend blanke, maar neger terugzeggen is natuurlijk not-done. Niet dat ik dat natuurlijk van plan was haha).

Vrijdag.
Vrijdag was er nog steeds geen water.. Dus de ochtend begon met Mama Joanita een goeie dag bezorgen door haar in het Swahili te vertellen dat we nog steeds geen maji hebben en ze dus net zo goed kan gaan. Ik geloof dat ze dat wel zag zitten aangezien ze meteen breed glimlachte.
Na een boterham, morning prayer en overdracht zijn Kelly en ik beide weer naar de ward gegaan waar we de rest van de week ook stonden (Kelly male ward en ik female ward). Daar heb ik met een arts de visite meegelopen over een halve afdeling (de andere helft was leeg namelijk), wat betekende dat we er snel klaar mee waren. Hierna ben ik meegegaan met diezelfde dokter om een ingreep en een operatie mee te assisteren. De eerste ingreep was bij een baby’tje van nog geen 2 maanden oud, waar hij zonder verdoving of andere vorm van anesthesie een tweetal abcessen incideerde en draineerde (oftewel; ik hield de baby in de houdgreep en hij heeft een aantal keer een mesje in een baby moeten zetten en de baby voelde dus alles). Heel begrijpelijk dat er geen roesje of iets dergelijks mogelijk was, maar dat maakt het er in mijn Nederlandse ogen er nog niet makkelijker op. Maarja, weer een ervaring rijker! (overigens heb ik nog nooit een baby zo hard zien huilen).
De tweede ingreep zou op de major theatre zijn, de operatiekamer van het ziekenhuis. Ik wist niet zo goed wat ik hiervan kon verwachten, maar op zich vond ik dat ze patiënten hier nog heel wat te bieden hebben! Wel heb ik mij een aantal keer toch weer flink verbaast. Om alleen al te beginnen bij OK kleding, of ik kan beter zeggen, OK jurken. Ja want ik kreeg echt een lange groene jurk, die leek op een patiënten hesje alleen dan langer, in mijn handen geduwd (mannen daarentegen dragen gewoon pakken, iets wat in NL iedereen in de OK doet). Aangezien het heel wijd was en heel vormeloos dacht ik dat het de bedoeling was dat ik mijn kleren eronder aan zou moeten laten. Wat een behoorlijke fout is geweest aangezien ik nog een dik leren schort erover aan kreeg en daarna nog een plastic, niet ademend, OK hesje (lange mouwen en tot de grond reikend gezien mijn lengte). Tot overmaat van ramp kreeg ik nog een stoffen mondkapje voor (lees: niet ademend dus) een grote spatbril en 2 (!) OK mutsjes omdat anders mijn haar er niet onder paste. Tot nu toe heb ik geen moeite gehad met het klimaat (lekker warm!), maar dit was mij veel te benauwend. Ik dacht na 5 minuten al dat ik het zou bezwijken. Toen aan het eind van de operatie een arts binnen kwam lopen om enthousiast te vragen of ik zin had om te assisteren bij een keizersnede heb ik hem vriendelijk bedankt (met in mijn achterhoofd houdend dat ik geen zin had om op te kieperen en ze 3 patiënten hadden ipv alleen moeder en kind). Verder verliep de operatie redelijk zoals in Nederland. Ze hebben dan wel geen elektrisch snijapparaat wat alles dichtschroeit, waardoor alles veel meer bloed, en de anesthesie bestaat uit iemand onder zijl brengen maar niet de mogelijkheden hebben diegene goed te beademen, waardoor je soms wat gesnurk hoort, maar het viel mij alles mee.
Rond een uur of 2 was ik al thuis, wat overigens hier in het ziekenhuis een normale tijd is om klaar te zijn, en ik heb toen een brood gebakken, waarna ik mij (te laat) bedacht dat we geen water meer hadden. Gelukkig hadden we nog 3 kleine flesjes water (om te drinken uiteraard), maar heb helaas eentje aan moeten breken om mijn handen mee te moeten wassen. Alles zat natuurlijk onder het brooddeeg.. Vlak daarna kwam Kelly met het geweldige nieuws thuis, dat het water van het ziekenhuis op was. We konden daar dus ook geen emmer water meer scoren. Als een malle had Kelly gelukkig nog wel 2 flessen maji op de kop kunnen tikken bij een winkel, maar dit waren ook echt de laatste. Een beetje beduusd zijn we achter het huisje op een rots gaan zitten en van het uitzicht genoten terwijl er een hele stroom Tanzanianen naar het dal liep met emmers op het hoofd om daar water te halen. In het ergste geval moesten wij ze dus achterna met een emmer op ons hoofd, maar we besloten het even aan te zien. Eenmaal bij thuiskomst hoorde we een maf geluid.. Sinds het eerst sinds we hier zijn liep de kraan!! Als een gek zijn we daarna de berg afwas (ja we hadden een week niet kunnen afwassen..) gaan wegwerken en hebben we continue emmers gevuld om hem over te gieten in de grote regenton in de achtertuin zodat we een voorraadje kweekten. Ik ben nog nooit zo blij geweest met stromend water!

Zaterdag
Vrijdagavond was ik na het waterverhaal te moe om nog te douchen, dit heb ik pas zaterdagochtend gedaan, precies 1 week nadat ik mij voor het laatst had gedoucht. Ijskoud, maar ik heb me nog nooit zo schoon gevoeld! Verder zijn we, omdat het weekend was, s ochtends met een private taxi naar Muleba vertrokken. Private houdt in, zoals het woord al zegt, dat je de taxi voor jezelf hebt. Je betaald daardoor wel extra veel, maar aangezien we hier nog nooit zelf een taxi hadden geregeld wilden we de eerste keer voor safe gaan (overigens gaat een private taxi ook veel sneller omdat hij rechtstreeks gaat). De autorit was echt prachtig! Een lange rode zandweg met gaten in de weg waardoor de auto waarschijnlijk op sommige stukken nog geen 10km per uur kon rijden, en overal stonden bananenbomen langs de weg en stuifde het zand omhoog je raampjes naar binnen, maar we kregen er echt een Tanzaniaans gevoel van!! (oja,je voelt je wel enigszins onveilig in die auto’s want ze rijden links – wat hier normaal is-, maar rijden stiekem bijna net zo vaak rechts en vaak kan ik een tegenligger door al het stof pas erg laat zien. Maarja, zij zijn t gewend en we gaan gewoon nooit in het donker het verkeer in).
Eenmaal in Muleba waren we de echte Mzungu’s (eigenlijk moet ik zeggen Wazungu, het meervoud), en werden we nagekeken en nageroepen. Gelukkig kwamen we een arts uit het ziekenhuis tegen die ons de markt wees, zodat we uiteindelijk op een 3x zo’n grote markt als hier in Nyakelembe op zondag, belandden. Daar hebben we flink wat groentes ingeslagen, zelfs wat aardappelen en wortels op de kop kunnen tikken! En niet geheel onbelangrijk: nog een Kuku (kip)! Deze zag er niet al te best uit, maar erop gokkende dat ze de taxirit terug zou overleven hebben we hem toch voor omgerekend 4 euro gekocht. De terugweg hebben we met een shared taxi (dus gedeelde taxi) afgelegd. En inderdaad we deden er ik gok zo’n twee uur over, maar dan betaal je ook wel een stuk minder.
In de Shared taxi hebben we nog kennis gemaakt met een jongen die voor studie in het ziekenhuis werkt, dus we hadden meteen wat contacten opgedaan.
Oja, de kip hebben we Yai genoemd. Nu hebben we vertaalt kip en ei (haha en dat vonden we natuurlijk zelf erg grappig). Heel mooi kippetje was het toen ze eenmaal wat was opgeknapt en ze overleefde het gelukkig! Echter is Kuku (de kip die we dus al hadden) wel redelijk bazig, dus hopelijk overleefd ze ook meer dan een taxirit alleen… (natuurlijk letten we goed op). Kuku legt overigens echt goed eieren, in tegenstelling tot het sombere 1-ei-in-3-maanden-verhaal die we te horen kregen van onze voorgangers.

Zondag
Zondag was luierdag. Beide hebben we een heel boek in een keer uitgelezen (oke ik lieg, ik moest nog 30 pag.) en beetje naar de kippen gestaard. Ook had ik nog mn berg was met de hand weggewassen (Joanita had dit vrijdag dus niet kunnen doen zonder water, en ik wilde graag mn lakens schoon dus ik dacht ik doe maar meteen alles). Hels karwij en ik vind het echt knap dat een halve eeuw geleden ook heel Nederland hier nog aan geloofde.. Jezus je zou maar een heel gezin hebben.. Oja, waar we weer water hadden, hadden we een hele dag geen elektriciteit.. Maar ik leef liever een week zonder elektriciteit dan zonder water ben ik achter!

Maandag
Maandag was natuurlijk weer een werk dag. Die heb ik doorgebracht op wederom de female ward. Hier heb ik met Swahili spiekbriefjes zelf wat patiënten kunnen zien en laterna nog doorgenomen met non die de rest van de afdeling runde. We waren vroeg klaar en ‘s middags zijn Kelly en ik nog naar Nyakelembe (dus het dorpje 5 min lopen van Rubya af waar wat winkeltjes zijn) gewandeld om daar wat rond te koekeloeren en wat dingetjes (zoals kaarsen die je nodig hebt als de lampen het niet doen) te kopen. Gelukkig kwam Kelly op de geniale ingeving dat we elektriciteit moesten kopen (dus dat dat de reden zou zijn van het reeds 1,5e dag geen stroom), en inderdaad, na wat geld te hebben betaald en een code te hebben ingevoerd op ons elektriciteitskastje, ging spontaan het bekende koelkast geluid weer zoemen! Yes! Ook hadden we in Nyakelembe nog een gek soort oliebollen of iets gekocht om te proberen, erg apart, ze lagen ergens in een zak als soort van kleine ronde broodjes maar toen we eruit hapte leek t wel een gefrituurde deegbol. Toch hebben Kelly en ik er ieder 2 gegeten en de rest aan 2 kinderen op straat en Joanita afgegeven.
S avonds hebben we nog wat op de rots gezeten en gekletst met voorbijgangers. Tsja, wij wazungu trekken wel bekijks hiero.

Dinsdag
Na arriveren op de female ward die ochtend, bleek dat de zuster (als in non) die de afdeling zou runnen, het druk had met een KNO arts die langs zou komen in het ziekenhuis (big happening hier naar mijn idee). Ik heb dus (op aandringen van de verpleegkundige) de hele ronde op de afdeling alleen gedaan. Erg apart, want ja, zo in mijn tweede week heb ik natuurlijk geen flauw benul van hoe sommige zaken er hier aan toe gaan en vroeg ik mij eigenlijk ook wel af of de desbetreffende non er überhaupt weet van had dat ik daar met mijn stethoscoop in de ronde stond te zwaaien. Maar uit nood geboren heb ik dus toch met mijn halfbakken swahili en overload aan spiekbriefjes (ik en Kelly hebben beide inmiddels zelfs een heel boek in onze witte jassen weten te proppen, buiten de twee andere boekjes erbij ons beide al in zaten. Mijn jas kan niet eens meer fatsoenlijk dicht) de’ round’ gelopen. Ik heb patiënten ontslagen waar nog geen diagnose stond maar wie geen geld meer hadden en plots dus ook geen klachten meer, ik heb van alles voorgeschreven (met name een heel arsenaal aan antibiotica, hallo resistentie –dus dat bacteriën er ongevoelig voor worden.. - ) en zo heb ik nog wel meer dingen gedaan waar ik in Nederland totaal niet achter zou staan, maar wat hier de gang van zaken is. En eerlijk, ik zou zelf in die situaties ook geen andere oplossing kunnen bedenken. (geen geld is geen behandeling hier en ook is hier met de weinige zekerheid die je soms over een diagnose hebt, een schepje teveel is dan soms maar beter ook..) Dusja. Maar echt lekker voelt dat dan niet. Halverwege de dag heb ik de desbetreffende persoon die eigenlijk de round had moeten lopen aan haar jas getrokken en heb ik letterlijk gezegd dat ik 'best veel mensen heb ontslagen' en 'vanalles' heb voorgeschreven. Ze vond alles maar prima wat ik deed (overigens is ze wel een heel leuk lief mens!), dus ben ik daarna ’s middags op dezelfde toer verder gegaan.
Meestal drong verpleging aan dat een patiënt naar huis wilde, en in de meeste gevallen stemde ik er na medicatie voorschrijven mee in, maar eentje heb ik toch mooi laten zitten. Een psychotische vrouw die schijnbaar bijt, wilde naar huis (al kreeg ik zelf geen zinnig woord uit haar). Ik heb haar toch maar mooi in een badje van antipsychotica laten zitten waar ze zit (eerst moest ik natuurlijk zelf het denkbeeldige badje vol laten lopen, want deze was leeg. Dus aan het eind van de dag was mijn medicatievoorschrijfblok dus ook op!). Ook kwam ik later op de middag nog bij een heel kortademige vrouw (wie overigens ook heel weg dun was en voor de medici onder ons, haar saturatie was 80..). Ik las dat gister degene die haar had opgenomen in de avond ook al zuurstof had voorgeschreven, maar tot dusver zat er nog geen slangetje in haar neus. Nadat ik ook nog de nodige andere medicatie had voorgeschreven en ik de verpleegkundige vroeg of ze zuurstof kon regelen, bleek na lang zoeken dat deze niet meer beschikbaar was in het ziekenhuis. Lekker dus, nu moest ik mijn patiënt zo kortademig met enkel wat antibiotica en nog wat andere medicatie achterlaten. Toch een maf gevoel.
Maar ik weet dat ik lang niet de enige ben die een tropencoschap loopt en er op zulke momenten alleen voor staat, maar dat neemt niet weg dat ik het toch erg maf vind om het zelf mee te maken. Maar stiekem natuurlijk ook wel erg leuk. En ik heb dan wel veel dingen gedaan waarvan ik weet dat ze in NL heel anders gaan, toch heb ik er vaak en Hollandse draai aan weten te vinden en was het in mijn ogen vaak de beste oplossing gezien bepaalde situaties.
Natuurlijk maakt Kelly ook ontzettend veel mee, maar gelukkig kunnen we bij thuiskomst dus mooi die verhalen in het Nederlands (hehe een keer geen Engels of Swahili) tegen elkaar spuien. Dat is natuurlijk wel erg fijn!
Vanmiddag heb ik Kelly zover gekregen om een stuk te gaan hardlopen, wat natuurlijk hier erg anders was door de hoogte waar Rubya op ligt (ong iets van 2 km werd mij gezegd) en door alle heuvels en loszittende stenen. Kelly hardloopt nooit normaal gesproken, desondanks hield ze het supergoed vol ! Even dachten we bij thuiskomst dat we ontzettend bruine benen hadden gekregen van het uur dat we weg waren, maar al snel bleek het helaas allemaal zand te zijn. We hebben de avond afgesloten met 2 Tanzanianen die langs waren gekomen, ook gezellig! (ja het is hier gebruikelijk gewoon op de gok langs te komen haha, al was deze afspraak wel gepland).

Morgen zal ik proberen of ik wat foto’s erbij kan plaatsen, voor nu ga ik mijn luiken sluiten en hopelijk goed slapen (ik word hier stiekem vaak wakker van huilende zwerfhonden over mijn raam of het doorgeligde matras. Maar beide zullen vast wennen op den duur, ben allang blij met een bed en een matras natuurlijk). Kwa heri!